مطالعه برخی عوامل مؤثر بر جنین‌زایی میکروسپورها و باززایی گیاهچه‌ها در کلزا (Brassica napus L.)

برخی عوامل موثر بر جنین‌زایی در کشت میکروسپورهای جداشده کلزا و باززایی گیاهچه‌ها از جنین‌های حاصله در آزمایش‌هایی جداگانه بررسی شدند. آزمایش‌ها به صورت فاکتوریل دو فاکتوره و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی انجام شدند. در تمام آزمایش‌ها، ارقام در سه سطح شامل گلوبال (Global)، اپشن (Option) و پی‌اف (PF7045/91) فاکتور اول را تشکیل می‌دادند. میکروسپورها از غنچه‌های به طول 4-3 میلی‌متر جدا و در محیط کشت NLN-13 کشت شدند. میکروسپورهای کشت‌شـده به مدت ۱۴ روز در معرض تنش دمایی ۳۰ درجه سانتی‌گراد و در شرایط تاریکی قرار گرفتند و پس از آن به اتاق رشدی با دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد و در داخل یک لرزاننده منتقل گردیدند. برای باززایی، جنین‌های 35-25 روزه به محیط کشت جامد B5 منتقل ‌شدند و بعد از حدود 20 تا 25 روز، گیاهچه‌های طبیعی، گیاهچه‌های غیر طبیعی، جنین‌های ریشه‌دار و جنین‌های تغییرنکرده شمارش شدند. در آزمایش اول جنین‌زایی اثر حجم محیط کشت، رقم و نیز اثرمتقابل آنها معنی‌دار بود. در رقم گلوبال، حجم 5/12 میلی‌لیتر محیط کشت با متوسط تولید 5/695 جنین در هر پتری‌دیش، بیشترین میزان جنین‌زایی را داشت. در آزمایش دوم جنین‌زایی، اثر زغال فعال و اثرمتقابل دو فاکتور معنی‌دار بود. در آزمایش سوم جنین‌زایی منابع مختلف هیدرات کربن با هم اختلاف معنی‌دار داشتند. در آزمایش اول باززایی، اسید جیبرلیک اثر معنی‌دار بر تعداد جنین‌های تغییرنکرده، گیاهچه‌های غیرطبیعی، گیاهچه‌های طبیعی و جنین‌های ریشه‌دار داشت و اثرمتقابل اسید جیبرلیک و رقم بر گیاهچه‌های طبیعی معنی‌دار بود. در آزمایش دوم باززایی، اثرمتقابل عامل ژلی و رقم بر گیاهچه‌های طبیعی معنی‌دار بود.